Sık Kullanılan Temel Linux Komutları

Giriş #

Linux işletim sistemlerinde; dosya işlemleri, dosya izinleri, işlem yönetimi, SSH, arama, sistem bilgisi, sıkıştırma, ağ, kurulum, kısayollar için oluşturulmuş sık kullanılan komutların listesi.

Dosya İşlemleri #

ls : dizini listele

ls -al : dizini gizli dosyalarla birlikte listele

cd dizin : dizini değiştir

cd : home dizinine git

pwd : o anda bulunulan dizini görüntüle

mkdir dizin : yeni bir dizin oluştur.

rm dosya : dosya sil

rm -r dizin : dizin sil

rm -f dosya : dosya’yı silmeye zorla

rm -rf dizin : dizini silmeye zorla

cp dizin1 dizin2 : kopyala dizin1’i , dizin2’ye

cp -r dizin1 dizin2 : kopyala dizin1’i, dizin2’ye; eğer dizin2 yoksa, bunu oluştur.

mv dosya1 dosya2 : yeniden adlandır veya taşı dosya1’i dosya2’ye . Eğer, dosya2 varsa, dosya1 içeriğini dosya2 içine taşı

ln -s dosya link : dosya veya link’e sembolik link oluştur.

touch dosya : dosya’yı oluştur veya güncelle

cat > dosya : dosya’ya standart girdi oluştur

more dosya : dosya’nın içeriğini görüntüle

head dosya : dosya’nın ilk 10 satırını göster

tail dosya : dosya’nın son 10 satırını göster

tail -f dosya : dosya’nın son 10 satırını ve tümünü göster

Dosya İzinleri #

Kullanıcı, Grup, Herkes

4 = okunur (r)
2 = yazılır (w)
1 = çalıştırılır (x)

Örnekler:
chmod 777 dosya: herkes için oku, yaz, çalıştır

chmod 755 dosya: rwx sahibi için, rx grup ve herkes için.

Daha fazlası için: man chmod

İşlem Yönetimi #

ps : etkin işlemleri göster

top : tüm işlemleri göster

kill pid : pid başlıklı işlemi sonlandır

killall proc : proc* başlıklı tüm işlemleri bitir

bg : durdurulmuş veya arkada süren görevleri listeler; arkada durdurulmuş bir görevi kaldığı yerden sürdürür.

fg : en güncel görevi ortaya koyar

fg n : n adlı görevi öne getirir

SSH #

ssh kullanıcı@host : kullanıcı olarak sunucuya bağlan

ssh -p port user@host : kullanıcı olarak port üzerinden sunucuya bağan

ssh -copy -id user@host : kullanıcı için anahtarı ekleyin ve anahtarla ve şifresiz olarak oturum açın

Arama #

grep pattern dosyalar : dosyalarda kalıp arayın

grep -r pattern dir : dizin içinde kalıbı

Sistem Bilgisi #

date : şu anki tarih ve saati göster

cal : bu ayın takvimini göster

uptime : şu anki hizmet süresini göster

w : kimin online olduğunu göster

finger kullanıcı : kullanıcı hakkında bilgi

uname -a : kernel bilgisini göster

cat /proc/cpuinfo : cpu bilgisi

cat /proc/meminfo : hafıza bilgisi

man command : komut için maneli göster

df : disk kullanımı göster

du : dizinlerin boyut kullanımı göster

free : hafıza ve swap kullanımı göster

whereis app : app(uygulama) muhtemel yeri

which app : varsayılan olarak hangi uygulama dizinlerinin çalıştığını göster

Sıkıştırma #

tar cf dosya.tar dosyalar : dizindeki dosyaları içeren dosya.tar adında bir dosya oluştur.

tar xf dosya.tar : dosya.tar dosyasındakileri çıkar

tar czf dosya.tar.gz dosyalar : Gzip ile bir tar dosyası oluştur

tar cjf dosya.tar.bz2 : Bzip2 ile bir tar dosyası hazırla

tar xjf dosya.tar.bz2 :Bzip2 ile dizin çıkar

gzip dosya : dosya sıkıştır ve dosya.gz olarak yeniden adlandır.

gzip -d dosya.gz : dosya.gz’yi dosya olarak geri çıkar

Ağ #

ping host : host’a ping at ve sonucu göster

whois domain : domain için whois bilgisi

dig domain : domain için DNS bilgisi

dig -x host : host çözümünü ters çevir

wget dosya : dosya indir

wget -c dosya : durdurulmuş indirmeye devam

Kurulum #

Kaynaktan kurulum:

./configure

make

make install

dpkg -i pkg.deb : paket kurulumu (Debian)

rpm -Uch pkg.rpm : paket kurulumu (RPM)

Kısayollar #

Ctrl+C : şu anki komutu durdurur

Ctrl+Z : şu anki komutu durdurur, önde fg ile veya arkada bg ile komut işlemini kaldığı yerden sürdürür.

Ctrl+D : exit gibi oturumu kapatır

Ctrl+W : satırdaki bir kelimeyi siler